The Economist

Τα πρότυπα του γαλλικού τρόπου ζωής βάλλονται μεθοδικά. Η κυβέρνηση πρόκειται να απαγορεύσει το κάπνισμα στους δημόσιους χώρους, απειλώντας να θέσει τέλος στα καπνισμένα φοιτητικά καφέ της χώρας. Τα ραντάρ στις εθνικές οδούς έδωσαν τέλος στο αιματοκύλισμα του Αυγούστου από τη βιασύνη των Γάλλων να φτάσουν στις παραλίες. Κι απ’ ό,τι φαίνεται, η εφημερίδα Lib�ration, η «Βίβλος» της αριστερής διανόησης, που ιδρύθηκε από τον Ζαν–Πολ Σαρτρ, διανύει τις τελευταίες ημέρες κυκλοφορίας της. Μα τι ακριβώς συμβαίνει στη Γαλλία;

Τα δύο πρώτα αντανακλούν μια ανησυχία σχετικά με την υγεία και την ασφάλεια. Η απόφαση για την απαγόρευση του καπνίσματος στους δημόσιους χώρους από τον Φεβρουάριο του 2007, στα καφέ και στα εστιατόρια ένα χρόνο αργότερα, σημαίνει ότι η Γαλλία αποφάσισε να κινητοποιηθεί προκειμένου να μειωθούν τα μεγάλα ποσοστά καρκίνου του πνεύμονα: η κυβέρνηση αποδίδει στο κάπνισμα εμμέσως ή αμέσως 65.000 νεκρούς ετησίως. Κάτι ανάλογο συμβαίνει με τα ραντάρ στις εθνικές οδούς. Το 2001 η Γαλλία αναδείχθηκε πρωταθλήτρια στα τροχαία δυστυχήματα με 8.000 νεκρούς. Μεταξύ του 2003, που τοποθετήθηκαν οι πρώτες κάμερες, και του 2005 ο ετήσιος αριθμός των θυμάτων έπεσε κάτω από τις 5.000.

Τα αίτια της επισφαλούς κατάστασης της Lib�ration είναι οικονομικά. Η εφημερίδα, η οποία ιδρύθηκε το 1973 από τον Σαρτρ και ορισμένους Γάλλους μαοϊστές, χάνει αναγνώστες και χρήματα με τον ίδιο ρυθμό. Οι πωλήσεις έχουν μειωθεί κατά 20% από το 2001, αγγίζοντας τις 140.300. Η εφημερίδα αναμένεται να χάσει φέτος 13 εκατομμύρια ευρώ. Ο Εντουάρ Ροτσίλντ, ο οποίος κατέχει το 39% των μετοχών της εφημερίδας, θα πρέπει σύντομα να επενδύσει περισσότερα χρήματα. Ο φημισμένος εκδότης της Σερζ Ζιλί είναι ήδη παρελθόν. Αλλοι δημοσιογράφοι έφυγαν θρηνώντας για τα νέα καπιταλιστικά ήθη. Πολλοί φοβούνται πως οι μέρες της εφημερίδας είναι μετρημένες.

Κοινός παρονομαστής όλων αυτών των παραδειγμάτων είναι η σταδιακή εξαφάνιση των στοιχείων που καθιστούν τη Γαλλία γαλλική. Τα βασικά αίτια της αλλαγής είναι δύο. Το πρώτο είναι ο περιορισμός της ατομικής ελευθερίας στη γενέτειρα του όρου. Η Γαλλία διαθέτει εξαιρετικά ισχυρό κράτος, το οποίο ανέκαθεν επέβαλε κανόνες στους πολίτες της. Ωστόσο, στην ιδιωτική σφαίρα, οι Γάλλοι ήταν πάντοτε ελεύθεροι να απολαύσουν τη ζωή τους κατά το δοκούν. Σήμερα οι ιερόδουλοι απομακρύνθηκαν από τα πεζοδρόμια. Η νόμιμη ηλικία γάμου ανέβηκε από τα 15 στα 18. Απαγορεύθηκαν τα G–string μπικίνι από το θερινό φεστιβάλ του Παρισιού στις όχθες του Σηκουάνα.

Ο δεύτερος παράγοντας είναι η παγκοσμιοποίηση. Τα προβλήματα της Lib�ration αφορούν πολλές εφημερίδες: η ανάπτυξη του Διαδικτύου, η απώλεια νεαρών αναγνωστών και διαφημίσεων. Παγκοσμιοποίηση σημαίνει αμερικανοποίηση. Η γαλλική ελίτ είναι εχθρικά διακείμενη προς τις ΗΠΑ, όμως ο μέσος Γάλλος λατρεύει τον αμερικανικό τρόπο ζωής. Δύο από τα κινηματογραφικά έργα που έσπασαν φέτος τα ταμεία είναι χολιγουντιανές υπερπαραγωγές. Η Γαλλία είναι μία από τις μεγαλύτερες και τις αποδοτικότερες αγορές για τα MacDonald’s. Ακόμα και η γαλλική μπαγκέτα υφίσταται πλήγματα από το σάντουιτς, το οποίο συχνά φτιάχνεται με ψωμί Harry’s American Sandwich και προσφέρεται στον καταναλωτή τυλιγμένο σε πλαστικό περιτύλιγμα. Φυσικά, το έδεσμα αυτό δεν αποτελεί τροφή για υπαρξιακές σκέψεις, ειδικά σε καφέ μη καπνιστών.